Tồn tại và hư vô

Quan niệm của Jean-Paul Sartre về hữu thể cùng hư vôMột một trong những triết gia nổi danh nhất tại Pháp vào cố kỉnh kỷ XX, bạn ta độc nhất vô nhị thiết cần nêu danh triết gia Jean-Paul Sartre, một đại diện chân bao gồm của đạo giáo Hiện sinh (Existentialisme).

Bạn đang xem: Tồn tại và hư vô

Ông được sinh hạ trong một mái ấm gia đình sĩ quan trực thuộc binh chủng thủy quân Pháp vào trong ngày 21.6.1905 tại Paris và qua đời ngày 15.4.1980. Tuy thế số phận oan trái thay, khi ông vừa được 15 tháng tuổi, thì cha ông bị bạo bệnh và qua đời. Và sau chết choc của cha ông, bà mẹ ông là bà Anne-Marie – một fan bà nhỏ với công ty thần học, triết học và chưng sĩ y khoa thời danh Albert Schweitzer (1875-1965), một fan đã trọn đời lao vào cứu chữa những bệnh nhân nghèo nàn thuộc các bộ lạc phân phối khai làm việc Phi châu, và được xưng tụng là „bác sĩ rừng già Phi châu“ với là bạn được phần thưởng Nobel độc lập của năm 1952 – đã bồng con về quê nước ngoài sống với bố mẹ mình. Cùng năm 1916, bà lại tái hôn cùng với vị người có quyền lực cao của xưởng đóng góp tàu tại La Rochelle. Bao gồm ở đây, Jean-Paul Sartre lại liên tiếp theo học tại ngôi trường trung học. Nhưng vào thời điểm năm 1920, lúc người phụ thân nuôi nhận thấy Jean-Paul có một trí óc thông minh tinh tế khác thường, ông liền gửi cậu vào học tập tại một ngôi trường trung học lừng danh ở Paris. Và hai năm sau đó, Jean-Paul thi đậu bởi tú tài và ban đầu đăng ký kết theo học tập triết học tại đại học Paris. Tự đây cuộc đời Jean-Paul Sartre – từ bỏ nhân sinh quan, ngoài trái đất quan cho tới cách tứ duy – ban đầu thay thay đổi dần, tiệm tiến theo các tư tưởng triết học nhưng ông đắc thủ được. Tác dụng sau cùng của sự cách tân và phát triển các tứ tưởng triết học sẽ là ông đã chủ xướng một xu hướng triết học bắt đầu mẻ: công ty thuyết hiện tại sinh (Existentialisme) ưu tiền về vô thần. Cùng đồng hành với ông trên tuyến đường tư duy triết học hiện sinh là người vợ văn sĩ Simone de Beauvoir (1908-1986). Tuy hai tín đồ không đk kết hôn với không thuộc sống thông thường dưới một mái nhà, nhưng lại họ là các người bạn bè tình nhất của nhau trong bốn tưởng hiện tại sinh phóng khoáng với trong cuộc sống thường ngày hằng ngày hoàn toàn tự do, không chịu ảnh hưởng vào những ràng buộc luân lý thường tình.

Triết gia Jean-Paul Sartre

Còn công trình xây dựng trước tác về triết học của Jean-Paul Sartre nói cách khác được là siêu đồ sộ. Ở đây công ty chúng tôi xin trích dẫn một số tác phẩm quan trọng của ông: „Esquisse d’une théorie des émotions“ (Bản sơ thảo một kim chỉ nan về các cảm xúc), „Le Diable et le bon Dieu“ (Quỷ sứ và Thiên Chúa nhân lành), „L’Existentialisme est un humanisme“ (Thuyết hiện nay sinh là 1 trong những nhân phiên bản chủ nghĩa), „Critiques littéraires“ (Bình phẩm văn chương), „Situation philosophique“ (Tình trạng triết học), „L’Idiot de la famille“ (Kẻ đần si vào gia đình), „Critique de la raison dialectique“ (Phê bình lý trí biện chứng), „L’Être et le néant“ (Hữu thể cùng hư vô), „L’Âge de raison“ (Tuổi đứng đắn), „La Nausée“ (Nôn mửa), v.v… tuy mỗi vật phẩm của Sartre phần nhiều có tác dụng hướng dẫn tín đồ đọc tiến sâu vào „mê cung“ đầy huyền bí của những tư tưởng hiện nay sinh của ông, nhưng quan trọng đặc biệt nhất là vào tác phẩm đặc trưng „Hữu thể với hư vô“, Sartre sẽ trình bày ví dụ quan niệm của ông về vụ việc hữu thể, một chủ đề cơ phiên bản của khoa cực kỳ hình học. Chủ yếu trong phần bắt đầu của tác phẩm, Sartre đang viết: „Si toute métaphysique suppose une théorie de la connaissance, en revanche toute théorie de la connaissance suppose une métaphysique“: Nếu toàn bộ khoa vô cùng hình học mang thiết một kim chỉ nan tri thức, thì ngược lại, cục bộ lý thuyết học thức cũng giả thiết một khoa hết sức hình học.(1) do vì, đã là một trong những triết gia chân chính, thì dù muốn hay không, Sartre cũng không thể làm lơ được sự việc trọng yếu kia của vô cùng hình học. Nhưng mà theo Sartre, hữu thể học cần được nhìn dưới nhãn quan hiện tượng kỳ lạ học (phénoménologique). Dĩ nhiên, hiện tượng mà Sartre quan niệm hoàn toàn khác với hiện tượng trong tư tưởng bên triết học bạn Đức Immanuel Kant. Cũng bởi thế, để làm phụ đề cho cuốn „Hữu thể với hư vô“, ông đã chọn tựa đề: „Essai d’ontologie phénoménologique“ (Lược khảo về hữu thể học hiện tượng kỳ lạ học). Với ngay trong 34 trang đầu của phần nhập đề, Sartre đã trình diễn một bí quyết có khối hệ thống quan niệm hữu thể học tập của ông, quả thật ông đã đặt tựa đề dồn phần nhập đề sẽ là „Introduction à la recherche de l’être“: Công trình phân tích về hữu thể nhập môn. Nhưng ý niệm tổng quát của Sartre về hữu thể học mà ông trình diễn trong công trình trên, fan ta có thể tóm tắt lại trong ba điểm sáng chính như sau: •Hữu thể tất cả (l’être est), •Hữu thể là từ nội (l’être est en soi), •Hữu thể là thiết yếu mình nó (l’être est ce qu’il est).Thứ nhất, hữu thể có: Theo quan niệm của Sartre, hữu thể là một cái chi „luôn gồm đó“ (déjà là), không có chi có thể chuyển đổi được nó, nó luôn luôn luôn vẫn nắm mãi. Vì chưng đó, nó không cần thiết phải hiện hữu. Hữu thể là một cái chi „dư thừa“ (de trop). Họ hãy phát âm đoạn văn Sartre trình diễn về hữu thể như sau:„Hữu thể trường đoản cú nội tất cả (l’être-en-soi est). Điều đó tức là hữu thể bắt buộc bị gửi hóa (être dérivé) vì cái khả hữu (le possible), cũng không bị dẫn tới việc tất hữu (le nécessaire). Sự khẩn thiết thì đối sánh tương quan đến sự links (liaison) của các đề án còn trong ý niệm, chứ không liên quan đến sự liên kết của không ít cái hiện tại hữu. Một cái đã hiện hữu dưới hiệ tượng hiện tượng thì không bao giờ bị đưa hóa bởi một chiếc hiện hữu khác xét như nó vẫn hiện hữu… nhưng lại hữu thể tự nội (l’être-en-soi) cũng tất yêu bị đưa hóa do cái khả hữu nữa. Dòng khả hữu là một cấu tạo của loại hiện hữu từ biệt (structure du pour-soi), tức là nó nằm trong về một lãnh vực khác (l’autre région) của hữu thể. Hữu thể tự nội thì không lúc nào khả hữu tốt bất khả hữu, nó gồm (il est). Đó là vấn đề mà ý thức bày tỏ cho biết thêm qua việc tuyên cha rằng hữu thể thì dư thừa; nghĩa là ý thức thì hoàn hảo không thể gửi hóa được hữu thể bởi bất kể điều gì, dù vị một hữu thể khác, bởi một chiếc khả hữu hay vì một điều hiện tượng tất yếu hèn (la loi nécessaire). Hữu thể không được chế tạo ra dựng nên, nó không có lý vì để hiện hữu, không tồn tại tương quan liêu với một hữu thể khác, hữu thể trường đoản cú nội thì dư thừa mãi mãi cho tới muôn đời.“(2) Ở đây, chúng ta cũng yêu cầu ghi nhận rằng trong khúc văn bên trên đây, Sartre đã nói đến vai trò của ý thức đối với hữu thể. Nhưng fan ta tự hỏi: Sartre quan niệm thế làm sao về ý thức?Chúng ta biết rằng Sartre đã gọi ý thức (conscience) là một trong những mặc khải được mang khải (une révélation révélée). Nghĩa là thực chất của ý thức được ẩn chứa trong tác động ảnh hưởng mặc khải sự thiết bị nọ, nhưng mà đồng thời nó lại được mang khải (révélée) như là ý thức về sự việc vật đó. Điều đó ao ước nói rằng ý thức ko có phiên bản thể riêng đến mình. Nó chỉ là 1 „hiện kiện“ (une apparition) đơn thuần theo tức là nó chỉ hiện hữu trong mức độ nó xuất hiện thêm mà thôi.(3)Vì quan niệm về ý thức như thế, yêu cầu Sartre đã giới thiệu một câu tư tưởng rất nổi tiếng về ý thức như sau:„La conscience est un être pour lequel il est dans son être question de son être en tant que cet être implique un être autre que lui.”(4)Người ta nói cách khác rằng câu định nghĩa thuần túy với “tính hóa học Sartre”, tức thị trong câu khái niệm trên, Sartre dường như không những nhấn mạnh đến góc nhìn hữu thể: bởi trong một câu ngắn như vậy mà ông đã nhắc tới năm lần từ bỏ “hữu thể: l’être”, nhưng ý nghĩa của nó còn vượt hàm xúc cùng sâu sắc, nên chắc hẳn rằng ngoài triết nhân ra, rất khó có ai phát âm hết được. Trường hợp thế, thì việc dịch câu có mang đó ra Việt ngữ lại càng là 1 trong vấn đề phần lớn bất khả. Mặc dù thế, công ty chúng tôi cũng xin mạo muội lâm thời dịch như sau:“Ý thức là một trong những hữu thể, mà bởi hữu thể đó gồm vấn nạn về hữu thể vào hữu thể của nó xét như hữu thể đó khái quát một hữu thể khác không hẳn là nó.”Điểm đặc biệt quan trọng trong câu tư tưởng trên của Sartre là ông đã phát biểu một cách rõ ràng quan điểm của ông về ý thức. Nói giải pháp khác, theo Sartre, bản chất của ý thức là mặc khải một hữu thể khác chưa phải là chính nó, và ý thức trả toàn chịu ảnh hưởng vào hữu nuốm đó, cho nỗi nếu không tồn tại hữu thể kia thì cũng ko thể tất cả hữu thể của ý thức được.Tiếp đến, vào tác phẩm đặc biệt này Sartre sẽ chân thành đặt ra vấn đề xuất phát của hữu thể.

Xem thêm: Các Lá Bài Thần Trong Yugioh !, Ba Lá Bài Thần Yugioh

Và mặc dù với định hướng hiện sinh vô thần vốn ở sâu trong tâm địa tưởng của ông, phải ông đã có lần chối vứt thuyết trí tuệ sáng tạo (Créationisme), tức thuyết cho rằng con người, thiên hà và số đông tạo thứ trong vũ trụ rất nhiều đã được Thiên Chúa chế tạo dựng nên,(5) Sartre đã và đang thú nhận là ông cần yếu tìm ra được câu lời giải thỏa đáng cuối cùng cho vấn đề xuất phát của hữu thể. Vị vậy, chính Sartre đã yêu cầu nói, như đã có được trích dẫn sinh sống trên, là: do “không được sản xuất dựng nên, hữu thể không có lý vị hiện hữu, nó muôn đời là một cái chi dư thừa.”Thứ hai, hữu thể là tự nội: nói đến hữu thể từ nội là kể đến cái đối trái lại với hiện tượng kỳ lạ của hữu thể, vày hữu thể trường đoản cú nội thì không lộ diện dưới bất cứ hình thức xuất xắc biểu hiệu nào. Cũng bởi vì thế, theo Sartre, tín đồ ta ko thể bình luận hay phê phán được gì về hữu thể tự nội cả. Trong vật phẩm “Hữu thể và hư vô”, Sartre viết: “Hữu thể là chủ yếu nó. Điều đó tức là hữu thể tự nội thì không tồn tại tính tiêu cực hay tính dữ thế chủ động (….). Đặc biệt độc nhất vô nhị là hữu thể thì không công ty động: để sở hữu được mục đích và các phương luôn tiện thì cần phải có hữu thể trước đã. Càng không những thế nữa, hữu thể ko thể tiêu cực được, vày vì, để có thể thụ đụng thì tất nhiên phải hiện hữu đã.”(6)Qua đoạn văn trên đây, người ta nhận thấy rằng hữu thể tự nội là chiếc chi luôn có đó, nhưng mà đồng thời tín đồ ta lại ko thể phản hồi được gì về nó cả. Và vày thế, nó biến đổi “dư thừa”, trở thánh cái hữu danh vô thực, có cũng giống như không. Trường hợp vậy, ở đây một thắc mắc được đặt ra là Sartre gọi ý niệm “tự nội” như thế nào?Để trả lời cho câu hỏi vừa được nêu lên, họ hãy phát âm đoạn văn tiếp sau đây của Sartre: “Quả thực đó là hữu thể, nếu bọn họ định nghĩa nó bằng cách đem so sánh với ý thức, hầu để gia công cho các ý tưởng phát minh thêm ví dụ hơn: Nó là ý niệm (noème) trong bốn duy (noèse), nghĩa là thứ tự nội trọn vẹn tùy nằm trong vào thiết yếu mình (l’inhérence à soi), không thể một chút sơ hở nào sót lại. Đứng về phươn diện này, tín đồ ta không thể gọi nó là nội trên tính (immanence) được, bởi vì, dù nội trên tính trọn vẹn tương quan liêu với chủ yếu mình, nhưng lại nó hãy còn dành riêng lại một chút khoảng cách tối thiểu làm sao đó hoàn toản để có thể đi từ thiết yếu mình đến với bao gồm mình. Trong những khi đó, hữu thể lại không tồn tại tương quan với chủ yếu mình: Nó là thiết yếu nó (…). Phần nhiều sự xảy ra như thể nhằm giải trừ sự quả quyết về chủ yếu mình thoát ra khỏi cung lòng hữu thể, thì rất cần phải có một sự nới lỏng so với hữu thể.”(7) Qua đó, Sartre muốn nói rằng hữu thể là thiết yếu nó, hiện hữu trong chủ yếu mình, chứ không có nội cũng không tồn tại ngoại. Vì chưng thế, fan ta không thể quả quyết hay từ chối được gì về nó, nghĩa là fan ta không thể comment được gì về nó cả. Vậy trong trường thích hợp này, để sở hữu thể phản hồi hay phê phán không ít về hữu thể, thì hữu thể cần phải tự nới lỏng, chứ không thực sự gắn chặt với ý thức. Nói cách khác, người ta chỉ rất có thể bàn cho hữu thể, nếu còn tồn tại một chút khoảng cách tối thiểu nào đó giữa ý thức với hữu thể. Tuy nhiên tiếc thay, điều đó không thể xảy ra, vày vấn đề đang rất được đề cập tới ở đó là hữu thể từ bỏ nội, một hữu thể mà “nội bất xuất, nước ngoài bất nhập”.Thứ ba, hữu thể là chủ yếu nó: Thực ra, xét đến cùng thì “hữu thể là chủ yếu nó” cũng chẳng gồm gì không giống với “hữu thể trường đoản cú nội” như chúng ta vừa bàn qua làm việc trên: Cả hai đều không có vấn đề sống trong tuyệt ở ngoài, chính vì đã là hữu thể tự nội thì đương nhiên nó là chủ yếu nó. Chẳng qua Sartre nói rằng hữu thể là chủ yếu nó, bởi vì ông hy vọng quả quyết rằng hữu thể tự nội không tồn tại tha tính (altérité). Chắc chắn rằng những dòng tiếp sau đây sẽ giúp chúng ta hiểu rõ được suy bốn của Sartre rộng khi ông nói hữu thể là thiết yếu nó: “Trong thực tế, hữu thể thì hoàn toàn mờ đục, ko thấu suốt so với chính nó, cũng chính vì nó thì đầy ắp chủ yếu mình. Đó đó là điều chúng ta sẽ trình bày rõ ràng hơn lúc nói rằng hữu thể là bao gồm nó (l’être est ce qu’il est) … Tính mờ đục không thấu trong cả này không có liên quan lại gì tới tình trạng của bọn họ trong tương quan với chiếc tự nội (l’en-soi), theo nghĩa là chúng ta bó buộc phải mày mò và bắt buộc quan tiếp giáp nó, cũng chính vì chúng ta thì “ở ngoài” (dehors). Hữu thể từ bỏ nội thì không thể có chiếc gọi là mặt trong, tức cái trái lập lại với cái mặt ngoài, cùng là cái rất có thể tương tự như một sự phê phán, một điều luật, một ý thức từ quy (conscience à soi). Cái tự nội thì không tồn tại gì là bí mật kín đáo cả: nó là khối quánh (massif) (…). Nó là thiết định tính rất đầy đủ (pleine positivité). Vày thế, nó đắn đo tới tha tính (altérité): Nó không lúc nào tự đặt mình như khác với một hữu thể khác; nó không hề có bất cứ một đối sánh tương quan nào với hữu thể khác. Nó lâu dài là bao gồm nó cùng nó đã chỉ là bao gồm nó tính đến khi trường đoản cú mòn mỏi.”(8) Ở đây, chúng ta có thể tóm tắt ý niệm của Sartre về hữu thể như sau: Hữu thể là 1 khối đặc, tràn đầy, tự nội cùng không thấu suốt, cho nỗi không hề sót lại bất cứ một sơ hở tối thiểu như thế nào để có thể tạo bắt buộc được một tương quan. Cũng vì những công dụng đó của nó nhưng hữu thể không còn biết đến một tha thể nào không giống nữa, giỏi nói cách khác, vì chưng hữu thể quá đầy đặc nên không một tha thể nào có thể chen chân len lách vào trong đó được.Tiếp đến, qua phần đông dòng trên đây, chúng ta còn bắt gặp rõ thêm được ý niệm của Sartre về hữu thể, lúc ông cho rằng:•hữu thể không xẩy ra lẫn lộn với ký hiệu,•hữu thể của hiện tượng không thể đồng điệu với hiện tượng của hữu thể,•hữu thể thì trường đoản cú nội với là chủ yếu nó, nên siêu tượng (transphénoménal).Còn lúc bàn về đặc thù của hiện tại tượng, thì Sartre ý niệm rằng hiện nay tương chưa hẳn là một cái chi tự mãi mãi được, dẫu vậy nó chỉ tồn tại khi được phụ thuộc vào một hữu thể chắc chắn (un être solide). Do thế, khi thiếu một hữu thể vững chắc chắn, tức khi không thể ý thức nào mang lại nó xuất hiện, thì hiện tượng kỳ lạ sẽ trở bắt buộc hư vô. Trong lúc đó, hữu thể thì trường đoản cú nội, là một trong những khối đặc cứng (massif). Vì chưng vậy, Sartre cho rằng hiện tượng đòi hỏi phải có hữu thể vô cùng tượng, tức hữu thể không hiện nay tượng. Nhưng lại hữu thể không hiện tượng kỳ lạ hay hữu thể siêu tượng lại đó là hữu thể từ nội đã được bàn cho ở trên.Ở đây, bọn họ cần mở một lốt ngoặc nhằm ghi nhận rằng, nếu một trong những dòng suy tứ này họ sử dụng trường đoản cú ngữ “hiện tượng” là chỉ theo quan liêu niệm thông thường mà thôi, chứ Sartre đã ráng từ “hiện tượng” (phénomène) trong ý niệm triết học của Immanuel Kant bởi từ “hiện kiện” (apparition) tốt ông cũng gọi là từ “xuất hiện” (apparence). Lý do đó là Sartre không muốn người ta đọc lầm quan niệm triết học tập của ông với quan niệm triết học tập của Kant nhưng mà ông luôn luôn phi bác, và Sartre phi bác không những quan niệm của Kant ngoại giả phi bác tổng thể quan niệm về hữu thể của phái Duy chổ chính giữa chủ nghĩa (idéalisme). Vì Sartre nhận định rằng hiện tượng của triết nhân Kant chỉ nên lớp vỏ bên phía ngoài để bít dấu trang bị tự nội, trong những khi đó, hiện tại kiện hay mở ra của ông chưa phải là lớp vỏ với không bít dấu bất kể điều gì cả, mà lại nó là chủ yếu nó: “L’apparence ne cache pas l’essence, elle la révèle: elle est l’essence: Sự mở ra (hay hiện nay kiện) không che dấu yếu ớt tính, nó mặc khải yếu tính: nó là yếu ớt tính.”(9)Kết luậnNói tóm lại, Jean-Paul Sartrte nhận định rằng hữu thể là 1 trong siêu việt (un transcendant) đối với ý thức nhỏ người. Nếu ý thức là ý thức một đối tượng, bắt buộc nếu không tồn tại đối tượng lưu ý thức, thì tất yếu không thễ tất cả ý thức. Như vậy, đối tượng người tiêu dùng của ý thức không hẳn là ý thức, dẫu vậy đứng đối lập với ý thức và ở ko kể ý thức. Nhưng mà hữu thể lại chưa hẳn là đối tượng người sử dụng của ý thức, vị nó từ nội với là thiết yếu nó, với hơn nữa, nó là một trong khối dày đặc, không thể một chút sơ hở cho ý thức chen chân vào. Điều đó có muốn nói rằng hữu thể là một chiếc chi có bạn dạng tính ngược lại với phiên bản tính của ý thức, nó không phải là 1 trong tư tưởng và cũng ko thuộc về bản tính của tư duy.Sau cùng, bọn họ cũng đề xuất thành thật thú nhấn rằng, trước những ý niệm triết học sâu xa và uyên thâm của một đại triết nhân như Jean-Paul Sartre như vẫn được trình bày trong công trình “Hữu thể cùng hư vô”, fan ta rất khó gì rất có thể tóm lược lại vào một vài ba trang giấy được. Vày thế, qua đầy đủ dòng trình diễn trên đây, shop chúng tôi không hề có hoài bão tóm tắt toàn cục tư tưởng của triết nhân trong tác phẩm lại, tuy vậy chỉ dám mạo muội chỉ dẫn một vài nhận xét thô sơ cùng đầy khiếm khuyết nào đó, hầu tín đồ đọc rất có thể có được một ý niệm tổng thể về bốn tưởng của triết nhân vào tác phẩm mà lại thôi._______________________________________1.Jean-Paul Sartre: L’Être et le néant”, 1943, trang 16.2.cùng chỗ như trên, trang 34.3.cùng chỗ như trên, coi trang 23.4.cùng địa điểm như trên, trang 29.5.cùng địa điểm như trên, xem trang 25 cùng 31.6.cùng địa điểm như trên, coi trang 32.7.cùng địa điểm như trên.8.cùng khu vực như trên, trang 33-34.9.cùng vị trí như trên, trang 12.Lm Nguyễn Hữu Thy